Վիրավորական տերմին

Վիրավորական տերմինը (անգլ․՝ pejorative) բառ կամ բառակապակցություն է, որն արտահայտում է անհարգալից վերաբերմունք կամ բացասական կարծիք^[1]։ Այն նաև օգտագործվում է քննադատություն կամ թշնամություն արտահայտելու համար։ Երբեմն, տերմինը կարող է վիրավորական համարվի միայն որոշ սոցիալական կամ էթնիկ խմբերում, նաև կարող է վիրավորական ծագում ընդգրկի, բայց հետագայում բուն իմաստը կորցնի (կամ հակառակը)։

Ստուգաբանություն

«Pejorative» բառը առաջացել է լատիներեն «peiorare» բառի անցյալ կատարյալ հոլովումից, որը նշանակում է «վատթարանալ»։ «Peior» արմատը նշանակում է «ավելի վատ»^[2]։

Վիրավորական տերմինաբանության մելիորացիան

Ըստ պատմական լեզվաբանության, ցանկացած հասարակ բառը կարող է իմաստափոխվել և ստանալ վիրավորական իմաստ։ Օրինակ՝ անգլերեն «silly» բառը նախկինում նշանակում էր «երջանիկ» և «բախտավոր», իսկ ներկա ժամանակներում նշանակում է «հիմար» և «անմիտ»^[3]։ Այս գործընթացը կարող է անդադար կրկնվել մեղմասության շղթայով, օրինակ ամերիկյան անգլերենի՝ «bog-house», «privy-house», «latrine», «water closet», «toilet», «bathroom», և «restroom» տերմինների նման^[4]^[5]։

Երբ տերմինը ունի վիրավորական ծագում և հետագայում իմաստափոխվում է և ստանում դրական (ոչ-վիրավորական) իմաստ, դա կոչվում է մելիորացիա։ Օրինակ՝ անգլերեն «nice» բառը նախկինում նշանակում էր «անմիտ», բայց ներկա ժամանակներում նշանակում է «հաճելի»^[6]։ Երբ մելիորացիան միտումնավոր է կատարվում, այն կոչվում է վերայուրացում^[7]։ Օրինակ՝ քվիր բառը, որը նախկինում ուներ բացասական (վիրավորական) իմաստ ԼԳԲՏ համայնքի դեմ, սկսեց իմաստափոխվել 1990-ականների սկզբին ակտիվիստական խմբերի կողմից^[8]։ Սակայն, «քվիր» բառը դեռևս ունի բացասական իմաստ որոշ սոցիալական խմբերում (որոնք ԼԳԲՏ համայնքին դեմ են)^[9]։ Անգլերեն «nigga» բատը ևս համարվում է վերայուրացում որը կատարվել է աֆրոամերիկացիների կողմից^[10]։

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

↑ «Pejorative». Dictionary.com. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 21-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 25-ին.
↑ «Pejorative (adj.)». Online Etymology Dictionary. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
↑ Horobin, Simon (2021 թ․ մարտի 31). «Five words that don't mean what you think they do». The Conversation (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 5-ին.
↑ Stollznow, Karen (2020 թ․ օգոստոսի 11). «Ableist Language and the Euphemism Treadmill» (անգլերեն). Cambridge University Press. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 6-ին.
↑ Bell, Vicars Walker (1953). On Learning the English Tongue. Faber & Faber. էջ 19. «The Honest Jakes or Privy has graduated via Offices to the final horror of Toilet.»
↑ Nordquist, Richard (2019 թ․ հոկտեմբերի 3). «Amelioration (word meanings)». ThoughtCo (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 6-ին.
↑ Brontsema, Robin (2004 թ․ հունիսի 1). «A Queer Revolution: Reconceptualizing the Debate Over Linguistic Reclamation». Colorado Research in Linguistics. 17 (1). doi:10.25810/dky3-zq57. ISSN 1937-7029. «Linguistic reclamation, also known as linguistic resignification or reappropriation, refers to the appropriation of a pejorative epithet by its target(s).»
↑ Perlman, Merrill (2019 թ․ հունվարի 22). «How the word 'queer' was adopted by the LGBTQ community». Columbia Journalism Review (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 12-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
↑ Druhan, Colin (2019 թ․ մարտի 6). «Our complicated relationship with the term queer». IN Magazine (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 12-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
↑ Higson, Rachel (2017 թ․ սեպտեմբերի 28). «Considering the N-Word: To Reject or Reclaim?». Prindle Institute (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ մարտի 12-ին.

Աղբյուրներ

Քրում, Ադամ Մ. (2011). «Slurs». Language Sciences. 33 (3): 343–358. doi:10.1016/j.langsci.2010.11.005.
Քրում, Ադամ Մ. (2014). «Remarks on 'The Semantics of Racial Slurs'». Linguistic and Philosophical Investigations. Vol. 13, no. 1. էջեր 11–32.
Քրում, Ադամ Մ. (հունվար, 2014). «The Semantics of Slurs: A Refutation of Pure Expressivism». Language Sciences. 41, Part B: 227–242. doi:10.1016/j.langsci.2013.07.003.
Հենդերսոն, Անիտա (գարուն, 2003). «What's in a Slur?». American Speech. Vol. 78, no. 1. Project MUSE. էջեր 52–74.

Արտաքին հղումներ

Տես՝ pejorative, slur, derogatory, derisive, կամ dyslogistic Վիքիբառարան, բառարան և թեզաուրուս

[1] «Pejorative». Dictionary.com. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 21-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 25-ին.

[2] «Pejorative (adj.)». Online Etymology Dictionary. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.

[3] Horobin, Simon (2021 թ․ մարտի 31). «Five words that don't mean what you think they do». The Conversation (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 5-ին.

[4] Stollznow, Karen (2020 թ․ օգոստոսի 11). «Ableist Language and the Euphemism Treadmill» (անգլերեն). Cambridge University Press. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 6-ին.

[Bell_1953-5] Bell, Vicars Walker (1953). On Learning the English Tongue. Faber & Faber. էջ 19. «The Honest Jakes or Privy has graduated via Offices to the final horror of Toilet.»

[6] Nordquist, Richard (2019 թ․ հոկտեմբերի 3). «Amelioration (word meanings)». ThoughtCo (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 6-ին.

[:0-7] Brontsema, Robin (2004 թ․ հունիսի 1). «A Queer Revolution: Reconceptualizing the Debate Over Linguistic Reclamation». Colorado Research in Linguistics. 17 (1). doi:10.25810/dky3-zq57. ISSN 1937-7029. «Linguistic reclamation, also known as linguistic resignification or reappropriation, refers to the appropriation of a pejorative epithet by its target(s).»

[8] Perlman, Merrill (2019 թ․ հունվարի 22). «How the word 'queer' was adopted by the LGBTQ community». Columbia Journalism Review (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 12-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)

[9] Druhan, Colin (2019 թ․ մարտի 6). «Our complicated relationship with the term queer». IN Magazine (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 12-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)

[10] Higson, Rachel (2017 թ․ սեպտեմբերի 28). «Considering the N-Word: To Reject or Reclaim?». Prindle Institute (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ մարտի 12-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]